Mum Grafikleriİçindekiler

1. Giriş: Mum grafiklerinin yapısı ve kökeni
2. Mum Grafikleri
   1. Çekiç
   2. Asılan Adam
   3. Boğa Tuzağı
   4. Ayı Tuzağı
   5. Ters Çekiç
   6. Kayan Yıldız
3. Literatür

Steve Nison 1989’da piyasa çıkan “Japon Mum Grafiği Teknikleri” isimli kitabında yer verene kadar mum grafikler, batı dünyası tarafından bilinmiyordu. Mum grafiklerin avantajı, fiyat hareketlerini açıkça gösterebilmesidir. Mum grafikler, kendi içinde açılış,kapanış fiyatları ile gün içi en yüksek ve en düşük seviyeleri gösterebildiğinden fiyat hareketlerini sıradan çizgi grafiklerden daha iyi yansıtır. Bu dökümanda kullanılan mum grafik oluşumları, Steve Nison’ın kitabından alınmıştır.

Şekil-1‘de mum grafiklerin yapısı anlatılmıştır. Her işlem günü, bir mum şekliyle gösterilir. Mumun dörtgen kısmı, yani mumun asıl gövdesi, açılış ve kapanış fiyatları arasındaki farkı yansıtır. Kapanış fiyatı, açılış fiyatlarının üstünde olduğu takdirde mumun gövde rengi beyaz; açılış fiyatının, kapanış fiyatının üzerinde kaldığı durumda ise mumun gövde rengi siyah olur. Mumun gövdesinin altında ve üstünde kalan ince çizgiler ise gölgeler olarak adlandırılır. Üst taraftaki gölgenin üst kısmı gün içindeki en yüksek fiyatı gösterir. Buna bağlı olarak alt taraftaki gölgenin uç noktası da gün içindeki en düşük fiyatı gösterir.

Ufak gövdeli ve alt taraflarında uzun gölgeli mumlar, çekiç formasyonunu oluşturur. Steve Nison, bir mumun çekiç formasyonuna uyabilmesi için gerekli olan üç kriter belirlemiştir:

1. Mum gövdesi günlük fiyat aralığının üst tarafında olmalıdır. Mum gövdesinin renginin beyaz ya da siyah olmasının önemi yoktur.
2. Alt taraftaki gölge uzun olmalıdır. Daha kesin belirtmek gerekirse alt gölgenin uzunluğu gövdeninkinin iki katından fazla olmalıdır.
3. Üst taraftaki gölge ya hiç olmamalı ya da oldukça kısa olmalıdır.

Çekiç formasyonu kısa vadeli bir düşüş hareketini izler ve tabandan dönüş sinyali verir. Alt gölge ne kadar uzun, gövde de ne kadar kısa ise bu formasyonun hissenin performansına etkisi de o ölçüde fazladır. Şekil-2’de çekiç formasyonu oluşturacak bir piyasa hareketi tasvir edilmiştir. Çekiç formasyonu düşüş hareketinin sonunda oluşmuş ve trendi tersine çevirmiştir.

Asılan adam formasyonundaki mumlar, çekiç formasyonunu oluşturanlarla bire bir örtüşür. Dolayısıyla iki formasyonu belirleyen kriterler de hemen hemen aynıdır:

1. Mumun gövdesi günlük fiyat aralığının üst tarafında olmalıdr. Gövdenin renginin beyaz ya da siyah olması önemli değildir.
2. Mumun alt taraftaki gölgesi uzun olmalıdır. Daha kesin belirtmek gerekirse alt taraftaki gölgenin uzunluğu gövdeninkinin en az iki katı kadar olmalıdır.
3. Üst taraftaki gölge ya çok kısa olmalı ya da hiç olmamalıdır.

Çekiç formasyonunun tersine asılan adam yükseliş trendini izlemeli ve yükselen fiyatların zirvesini göstermelidir. Şekil-3’de bu durum tasvir edilmektedir.

İki mumdan oluşan ayı tuzağı formasyonu, düşüş trendini izler ve güçlü bir dönüş sinyali olarak yorumlanır. Steve Nison, boğa tuzağının oluşması için gerekli kriterleri şöyle sıralar:

1. Devam eden piyasa harketi, açıkça aşağı yönlü trende işaret etmelidir.
2. İlk mum siyah gövdeli olmalıdır. İkinci mumun gövdesi hem beyaz olmalı hem de önceki günkü mumun en azından gövdesini kapsayacak kadar uzun olmalıdır.

Boğa tuzağı formasyonu, düşüş trendinin momentumunu kaybettiğine işaret eder. İlk mumun siyah renkli gövdesi ne kadar küçükse trendin zayıfladığı da o ölçüde belirginleşir. Uzun beyaz gövdeli ikinci mum ise satış baskısının azaldığını ve trendin dönme noktasına yaklaşıldığını teyit eder. Yükselen işlem hacmi de boğa tuzağı formasyonunun varlığını onaylar. Şekil-4, boğa tuzağı formasyonunca gösterilen dipten dönüş hareketini yansıtır. Bu tür bir hareket,yeni bir destek seviyesi oluşturmuş olur.

İki mumdan oluşan ayı tuzağı formasyonu, yükseliş trendini izler ve güçlü bir dönüş sinyali olarak yorumlanır. Nison, iki mumdan oluşan ayı tuzağı formasyonunun oluşması için gerekli kriterleri şöyle sıralar:

1. Devam eden piyasa hareketi, açıkça yukarı yönlü bir trende işaret etmelidir.
2. İlk mum beyaz gövdeli olmalıdır. İkinci mumun gövdesi ise hem siyah olmalı hem de önceki günkü mumun en azından gövdesini kapsayacak kadar uzun olmalıdır.

Ayı tuzağı formasyonu yükseliş trendinin momentum kaybettiğine işaret eder. İlk mumun beyaz gövdesi ne kadar küçük olursa trendi zayıfladığı o ölçüde belirginleşir. Uzun siyah gövdeli ikinci mum ise satış baskısının azaldığını ve trendin dönme noktasına yaklaşıldığını teyit eder. Yüksek işlem hacmi de ayı tuzağı formasyonunun varlığını doğrular. Şekil-5, ayı tuzağı formasyonunca gösterilen zirveden dönüş hareketini yansıtmaktadır. Bu çeşit bir hareket, yeni bir direnç seviyesi oluşturmuş olur.

Ters çekiç formasyonu ufak gövdeli ve uzun üst gölgeli bir mumdan oluşur. Isminden analaşılacağı gibi bu formasyon, çekiç formasyonun tam tersidir. Ters çekiç formasyonunun gövdesi, günlük fiyat aralığının alt kısmını yansıtmalıdır. Gövde renginin beyaz ya da siyah olması önemli değildir. Ters çekiç, aşağı yönlü trendin tabandan döneceğine işaret eder. Uzun bir üst gölge alım satımda toparlanmanın başladığının, ancak hissedeki satışların devam ettiğinin göstergesidir, dolayısıyla piyasadaki aşağı yönlü baskı sürmektedir. Ters çekiç formasyonunun yükseliş trendine dönüşü gösterebilmesi için varolan harketin bir sonraki işlem günündeki işlemlerle onaylanması gerekir. Bu formasyondaki en önemli etken kapanış fiyatlarının gövdenin belirttiği fiyat aralığının üstünde olması gerektiği olsa da bazı durumlarda açılış fiyatı da gövdenin kapsadığı fiyat aralığının üzerinde olabilir. Şekil-6’da ter çekiç formasyonunun oluşmasının ardından yükselişe dönen bir düşüş trendi tasvir edilmektedir.

Kayan yıldız formasyonu, ters çekiçle hemen hemen aynı koşullarda oluşur. Kayan yıldız formasyonundaki mumlar alt tarafta kısa bir gövdeye ve uzun bir üst gölgeye sahiptir. Gövde rengi ikinci plandadır. Ters çekicin aksine, kayan yıldız formasyonu, tren sonlarında oluşur ve Nison’a göre trendlerin dönüş noktasını gösterebilmesi açısından daha zayıf bir sinyaldir. Bu formasyon, yükseliş trendinin güç kaybettiğini göstermesi açısından erken uyarı niteliğindedir, satışların başladığına işaret eder. Örnek bir kayan yıldız formasyonunun gövdesi, bir önceki işlem günündeki mumun gövdesinin belirgin şekilde üzerinde olmalıdır. Şekil-7’de kuvvetli bir yükseliş trendinin ardından oluşmuş, hisse performasının zirveye çıktığını gösteren bir kayan yıldız formasyonu gösterilmiştir. Buna göre kapanışın ardından düşüş trendi başlayacaktır.

Nison, Steve (2002), “Mum Garfikleriyle Teknik Analiz, Tüm Önemli Formasyonlar ve Onların Uygulamaları”

Burada yer alan sablonlar ve açiklanan sonuçlar sadece özet bilgi olarak yer almaktadir. Bu bilgilerin eksiksiz ve dogru oldugu sonucuna varilmamalidir. Bu bilgiler Deutsche Bank AG'nin tavsiyesi niteliginde degildir.